Pamięć ta pozwala na:
• wykonywanie różnych prostych operacji umysłowych
• uczestniczy w kodowaniu nowych informacji
• koordynuje pamięć z innymi procesami poznawczymi
Pamięć robocza pełni 4 podstawowe funkcje:
1. przechowywania informacji
2. przetwarzania informacji (jest realizowana przez aktywną część tej pamięci)
3. nadzorowania (dzięki której można sprawdzać, co dzieje się z informacjami pamięciowymi)
4. integracyjną (pozwala na wykonywanie kilku zadań pamięciowych równocześnie)
We współczesnej psychologii największą popularność zyskały dwie koncepcje pamięci operacyjnej:
1. pamięć operacyjna jako zaktywizowana część pamięci trwałej (Cowan, 1999)
2. wielokomponentowy model Baddeleya (2002)
Cowan (1999) traktuje swój model jako model jednolity – wchodzące weń struktury to różne formy pamięci. Uważa on, że pamięć operacyjna to zaktywizowana część pamięci trwałej.
- czynniki sytuacyjne (np. nowość pewnych informacji)
Informacje znane jednostce ulegają habituacji, z kolei informacje nowe przetwarzane są znacznie dokładniej. To przykład racjonalnego rozwiązania adaptacyjnego. Informacje znane nie muszą być analizowane dokładnie, ponieważ w ich obliczu jednostka może uruchomić pewien gotowy sposób reagowania, który sprawdził się wcześniej. Natomiast w obliczu nowych informacji takie rozwiązanie nie jest możliwe – informacje muszą być przeanalizowane dokładnie, by można było reagować w nowy sposób, dopasowany do wymagań sytuacji. - regulacja o charakterze wolicjonalnym
Jednostka może wolicyjnie nadać dużą wagę pewnym informacjom – kiedy ktoś czeka na dworcu, wypatruje osoby znanej, ale jednocześnie bardzo dokładnie rejestruje mimikę tej osoby, by się przekonać, w jakim ona jest stanie.
Natomiast Baddeley (2002) zaproponował inną koncepcję pamięci
operacyjnej. Według niego „sercem” i aktywnym elementem pamięci operacyjnej
jest centralny system wykonawczy. Obok niego działają dwa systemy
„niewolnicze”, będące niejako na usługach centralnego systemu wykonawczego,
oraz trzecia, która ma charakter ambiwalentny. Są to:
• pętla fonologiczna (odpowiada za krótkotrwałe przechowywanie informacji słuchowych – dzięki niej powtarzamy w myśli numer telefonu komórkowego, podany przez inną osobę, do chwili, w której zapiszemy go w jakimś miejscu)
• szkicownik wzrokowo-przestrzenny (pełni analogiczne funkcje w odniesieniu do informacji wzrokowych; dzięki niemu możemy na przykład stwierdzić, oglądając się w lustrze u fryzjera, czy obciął nam włosy w wystarczającym stopniu)
• bufor epizodyczny (odpowiedzialny nie tylko za przechowanie informacji na temat zdarzeń, ale też integruje ze sobą informacje wzrokowe i słuchowe
Przykład badania pamięci operacyjnej w psychologiiW jednej z technik badawczych podaje się serię stwierdzeń, o których musi on orzec, czy są prawdziwe, czy są fałszywe.
Amsterdam jest stolicą Holandii tak nie
Widelce mają zatrzaski tak nie
Biurka mają szuflady tak nie
Kuzyn jest krewnym tak nie
Stoły wigilijne są przykryte obrusem tak nie
Kiedy badany udzieli odpowiedzi na wszystkie pytania, prosi się go, żeby podał ostatnie słowa z każdego z weryfikowanych twierdzeń. W przytoczonym przykładzie poprawna odpowiedź brzmi: Holandii, zatrzaski, szuflady, krewnym, obrusem. Tego typu metoda pozwala zbadać pojemność werbalnej pamięci operacyjnej.
Stan aktualny badań nad pamięcią operacyjną.
Obecnie podejmuje się próby rozstrzygnięcia, który w wymienionych powyżej modeli pamięci jest lepiej dostosowany do danych empirycznych. Główna idea prowadzonych badań polega na tym, że prosi się badanych o wykonywanie zadań angażujących jednocześnie modalność wzrokową i słuchową.
• Jeśli prawdziwy jest wielokomponentowy model Baddeleya, to w takiej sytuacji nie powinno następować pogorszenie wyników; każdy z systemów „niewolniczych” (pętla fonologiczna i szkicownik wzrokowo-przestrzenny) działa w sposób automatyczny i uruchomienie jednego z nich nie zakłóca działania drugiego
• Natomiast zgodnie z modelem Cowana pogorszenie wyników w sytuacji jednoczesnego wykonywania zadań angażujących dwie wskazane modalności powinno być wyraźne
Wbrew pozorom sprawa daleka jest od jednoznacznego rozstrzygnięcia.
• pętla fonologiczna (odpowiada za krótkotrwałe przechowywanie informacji słuchowych – dzięki niej powtarzamy w myśli numer telefonu komórkowego, podany przez inną osobę, do chwili, w której zapiszemy go w jakimś miejscu)
• szkicownik wzrokowo-przestrzenny (pełni analogiczne funkcje w odniesieniu do informacji wzrokowych; dzięki niemu możemy na przykład stwierdzić, oglądając się w lustrze u fryzjera, czy obciął nam włosy w wystarczającym stopniu)
• bufor epizodyczny (odpowiedzialny nie tylko za przechowanie informacji na temat zdarzeń, ale też integruje ze sobą informacje wzrokowe i słuchowe
Przykład badania pamięci operacyjnej w psychologiiW jednej z technik badawczych podaje się serię stwierdzeń, o których musi on orzec, czy są prawdziwe, czy są fałszywe.
Amsterdam jest stolicą Holandii tak nie
Widelce mają zatrzaski tak nie
Biurka mają szuflady tak nie
Kuzyn jest krewnym tak nie
Stoły wigilijne są przykryte obrusem tak nie
Kiedy badany udzieli odpowiedzi na wszystkie pytania, prosi się go, żeby podał ostatnie słowa z każdego z weryfikowanych twierdzeń. W przytoczonym przykładzie poprawna odpowiedź brzmi: Holandii, zatrzaski, szuflady, krewnym, obrusem. Tego typu metoda pozwala zbadać pojemność werbalnej pamięci operacyjnej.
Stan aktualny badań nad pamięcią operacyjną.
Obecnie podejmuje się próby rozstrzygnięcia, który w wymienionych powyżej modeli pamięci jest lepiej dostosowany do danych empirycznych. Główna idea prowadzonych badań polega na tym, że prosi się badanych o wykonywanie zadań angażujących jednocześnie modalność wzrokową i słuchową.
• Jeśli prawdziwy jest wielokomponentowy model Baddeleya, to w takiej sytuacji nie powinno następować pogorszenie wyników; każdy z systemów „niewolniczych” (pętla fonologiczna i szkicownik wzrokowo-przestrzenny) działa w sposób automatyczny i uruchomienie jednego z nich nie zakłóca działania drugiego
• Natomiast zgodnie z modelem Cowana pogorszenie wyników w sytuacji jednoczesnego wykonywania zadań angażujących dwie wskazane modalności powinno być wyraźne
Wbrew pozorom sprawa daleka jest od jednoznacznego rozstrzygnięcia.
Strelau, J., Doliński, D. (2008)
Psychologia. Podręcznik akademicki. Gdańsk: GWP (t. 2, strony 429-431)
